Veelgestelde vragen over pensioensparen

Er zijn twee verschillende formules om aan pensioensparen te doen: via een pensioenspaarfonds of via een pensioenspaarverzekering.

Een pensioenspaarfonds is een beleggingsfonds dat speciaal werd opgericht voor pensioensparen. Een bank of een beursvennootschap beheert dit beleggingsfonds. Deze inbreng geeft ook recht op een fiscaal voordeel. Het geld dat u inbrengt is bij deze formule niet beschermd, maar het rendement belooft wel hoger te zijn dan bij een pensioenspaarverzekering. Het heeft dus een hoger risico, maar kan ook wel een hoger rendement geven.

Een pensioenspaarverzekering is een veilige levensverzekering. In het kader van pensioensparen geeft deze verzekering recht op een fiscaal voordeel. Uw inbreng is beschermd en u krijgt een bepaald minimumrendement. Op lange termijn is het rendement lager dan bij een pensioenspaarfonds.

Aan een pensioenspaarverzekering zijn er geen risico’s verbonden. Elk jaar krijgt u uw vast rendement uitgekeerd. De verzekeraar gaat hier zelf een risico aan, waardoor hij u ervan ontneemt. Bij een pensioenspaarfonds daarentegen, neemt u wel risico. Het geld dat u inbrengt is hierbij niet beschermd. Er is geen kapitaalbescherming en geen minimumrendement. U bent met andere woorden afhankelijk van de beurs.

Er zijn enkele voorwaarden om aan pensioensparen te kunnen doen. U moet de Belgische nationaliteit hebben of een inwoner zijn van een andere lidstaat van de Europese Economische Ruimte. Verder moet u tussen de 18 en 64 jaar zijn. U moet daarnaast onderworpen zijn aan de Belgische personenbelasting.

Het wettelijk pensioen voor zelfstandigen is erg laag. Daarom moeten zelfstandigen zelf hun toekomst veiligstellen door het initiatief te nemen om te sparen. Zelfstandigen kunnen sparen via het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ). Stortingen zijn fiscaal aftrekbaar. Een zelfstandige mag 8,17% van zijn netto belastbaar inkomen storten met een minimum van € 100 en een maximum van € 4.000,44 (2025).

Daarnaast stelt het Individuele Pensioenengagement (IPT) zelfstandige bedrijfsleiders in staat om via hun vennootschap een aanvullend pensioen op te bouwen. De premies die in het kader van de IPT worden gestort, zijn fiscaal aftrekbaar voor de onderneming, op voorwaarde dat de 80%-regel wordt gerespecteerd: het wettelijk pensioen en de aanvullende pensioenen mogen niet meer dan 80% van het laatste normale jaarlijkse brutoloon van de bedrijfsleider bedragen.

Het is ook mogelijk om het IPT te combineren met het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ).

Een zelfstandige kan ook aan pensioensparen doen via een pensioenspaarfonds of een pensioenspaarverzekering. Ook voor zelfstandigen is 30% van de stortingen fiscaal aftrekbaar. De maximale aftrek bedraagt € 1.050.

Als u aan pensioensparen doet, stort u op regelmatige basis een bedrag op een pensioenspaarverzekering of in een pensioenspaarfonds. Dit kan u zelf doen of ook via een domiciliëring laten gebeuren. De bank of verzekeraar belegt uw geld in aandelen en obligaties. De koersen van de obligaties en aandelen zullen bepalen hoeveel uw geld opbrengt. Bij een pensioenspaarverzekering krijgt u een vast procent en bij een spaarfonds bent u volledig afhankelijk van de koersschommelingen.

Op het gestorte bedrag krijgt u jaarlijks een fiscaal voordeel. Als pensioenspaarder ontvangt u dan een attest met daarop het bedrag dat u het jaar voordien stortte. Dit bedrag vult u in op uw belastingaangifte en wordt door de fiscus verrekend aan de hand van de ‘verbeterde gemiddelde aanslagvoet’. Deze aanslagvoet hangt af van het inkomen en de gezinssituatie, maar ligt steeds tussen 30% en 40%. De fiscus betaalt u dit bedrag terug via een belastingkorting op het volgende aanslagbiljet.

Het nettorendement houdt rekening met een aantal factoren zoals het fiscaal voordeel van het pensioensparen en met de taks op het lange termijn sparen.

Ook roerende voorheffing, taksen, instap- en uitstapkosten en beheerskosten bepalen het netto rendement. Het netto rendement is dus aanzienlijk lager dan het bruto rendement.

Indien u zelf voor u pensioen spaart, kan u niet genieten van het fiscale voordeel. Dit gaat om 30% van de stortingen en is dus toch al doorslaggevend.

Als u het pensioenspaarcontract vóór uw 55e verjaardag hebt afgesloten, betaalt u belasting op 60-jarige leeftijd. Als het contract is afgesloten na uw 55e verjaardag, wordt de belasting geheven na 10 jaar contract.

De heffing bedraagt 8% op het gevormde kapitaal. Er is daarnaast een gedeeltelijke vervroegde inning op het kapitaal uit de stortingen van 1%. Dit vormt een voorschot op de eindbelasting.

Als u na uw 60e nog steeds betalingen doet, blijven deze aftrekbaar van de belasting, maar worden ze daarna niet meer belast.

Het minimumbedrag dat u mag storten varieert van aanbieder tot aanbieder. Telkens zal er 30% van de gestorte bedragen fiscaal aftrekbaar zijn. Het maximaal bedrag aan stortingen dat echter in aanmerking komt voor belastingvermindering is beperkt per jaar tot € 1.050.

In plaats van uw geld in handen van een bank of verzekeraar te geven, kan u ook zelf beleggen in aandelen en obligaties. Daarnaast kunt u ervoor kiezen om in iets te investeren, eender wat. Denk bijvoorbeeld aan crowdfunding, of investeren in oldtimers, goud of kunst. Hierbij krijgt u dan natuurlijk geen belastingaftrek.

Ook langetermijnsparen, een levensverzekering of VAPZ zijn alternatieven voor pensioensparen.

De ideale periode om over te stappen naar een andere bank is in de laatste maanden van het jaar. U mag namelijk storten in verschillende fondsen, maar het fiscaal voordeel geldt slechts voor één pensioenspaarrekening.

Als u op het einde van het jaar het maximaal bedrag bereikt, kan u zonder fiscale gevolgen wisselen. In januari kan u bij het nieuwe fonds een bedrag storten.

De meeste banken bieden een goede service aan om over te stappen naar hun bank. Er kunnen soms kosten zijn, maar dat is niet altijd het geval. Wel moet u rekening houden met de uitstap- en instapkosten.

Men is niet verplicht elk jaar een inbreng te doen, maar wie wil stoppen met pensioensparen en zijn geld terug wil, zal heel wat belastingen moeten betalen. Op de kapitalen uit pensioensparen die gevormd waren met stortingen die sinds 1 januari 1992 werden uitgevoerd, wordt 33% belastingen geheven.

De opbrengst van nog oudere stortingen daarentegen worden belast tegen het marginaal tarief. Het marginaal tarief is het tarief van de hoogste schijf waarin het inkomen valt.

Uit pensioensparen wilt u natuurlijk heel wat voordeel halen, anders zou u het niet doen. Om dit te verkrijgen, kan u beter niet op eender welke leeftijd zomaar een belegging kiezen. Hoe dichter u zit bij het moment van kapitaalopvraging, hoe meer het aangewezen is om veilig te beleggen. Dan kiest u best voor een pensioenspaarverzekering in plaats van voor een pensioenspaarfonds.